Lock-Out, Tag-Out, Try-Out (LoToTo) / Ashwin van der Vlugt
09 Specifieke werkzaamheden
 >  Lock-Out, Tag-Out, Try-Out (LoToTo)
Introductie

Wat is Lock-Out , Tag-Out , Try-Out?

Lock-Out, Tag-Out, Try-Out (LoToTo) beschermt je door te voorkomen dat anderen apparatuur of de machine inschakelen tijdens onderhoudswerkzaamheden of het oplossen van storingen. Tevens biedt het bescherming tegen het vrijkomen van (rest)energie in de apparatuur of de machine.

LoToTo is er niet alleen voor elektrotechnische werkzaamheden maar ook voor werktuigbouwkundige werkzaamheden. Dit laatste is niet altijd bij iedereen bekend.

Risico's > Wat kan er gebeuren?

Onderhoud of reparaties uitvoeren aan/in elektrotechnische of werktuigbouwkundige-installaties is risicovol werk. Hierbij open je (gedeelten van) de machine of installatie, waardoor je andere gevaren kunt tegenkomen dan personen die de machines of installaties bedienen en/of gebruiken. Immers voor de bedienaars/gebruikers waren de gevaren afgeschermd.

Wanneer je onderhoud of reparaties uitvoert aan een machine of installatie kun je bijvoorbeeld in aanraking komen met:

  • bewegende delen,
  • spanning voerende delen,
  • een gevaarlijke stof.

De gevaren die kunnen voorkomen worden ook wel 'energiebronnen' genoemd. Om letsel en gezondheidsschade te voorkomen moet de machine of het installatiedeel voorafgaand aan de werkzaamheden afgesloten en beveiligd worden tegen weder inschakelen (LoToTo).

In aanraking komen met gevaarlijke energiebronnen kan ernstige gezondheidsschade of zelfs de dood tot gevolg hebben!

Wat zijn gevaarlijke energiebronnen?

Bij werken aan installaties/machines kunnen de volgende typen energiebronnen worden onderscheiden:

  • Mechanisch: bewegende delen (b.v. lopende band, tandwielen, roerwerk) of materialen (b.v. wegschietende deeltjes, stromend product);
  • Elektrisch (b.v. elektrische spanning, statische elektriciteit); 
  • Zwaartekracht (b.v. bedolven worden onder product);
  • Thermisch: blootstelling aan hoge of lage temperaturen (b.v. door straling, chemische reacties, stoom, elektrische weerstand);
  • Vloeistoffen en gassen onder druk (b.v. in hydraulische systemen, pneumatische systemen, gastanks, drukvaten, stoomleidingen);
  • Chemisch: blootstelling aan gevaarlijke stoffen;
  • Straling: blootstelling aan ioniserende straling, niet-ioniserende straling, elektromagnetische velden;
  • Biologisch: blootstelling aan bacteriën, schimmels en virussen.
Maatregelen > Lock-Out, Tag-Out, Try-Out (LoToTo)

Let op!! Het werken aan/in machines of installaties is risicovol werk. Het juist uitvoeren van de LoToTo procedure kan dus van levensbelang zijn. Voer alleen de LoToTo procedure uit als je hier voldoende voor bent opgeleid. Stop bij twijfel altijd de werkzaamheden en neem contact op met je leidinggevende.


Om jezelf te beschermen tegen het ongewild inschakelen van de machine of installatie en om te voorkomen dat je in aanraking kan komen met (gevaarlijke) energiebronnen dient de LoToTo procedure uitgevoerd te worden.

Om LoToTo goed te kunnen toepassen dienen altijd meerdere stappen te worden doorlopen: 

  1. Voorbereiding
  2. Lock-Out
  3. Tag-Out
  4. Try-Out

De stappen worden hieronder verder toegelicht.

Stap 1 (Voorbereiding)
Bepaal samen met iemand die de installatie goed kent (opdrachtgever/installatieverantwoordelijke) de energiestromen. Dit is dus een taak voor de werkvoorbereider om dit vooraf te bepalen. Gebruik hiervoor de P&ID en E schema’s en ga bij voorkeur ter plaatse kijken.

Stel ook altijd een Taak Risico Analyse (TRA) op wanneer er LoToTo uitgevoerd moet gaan worden!

Stap 2 (Lock-Out)
Alle energiebronnen moeten worden uitgeschakeld/dichtgedraaid in de uit-positie. Dat kan zijn door bijvoorbeeld het omzetten van de werkschakelaar en het afschakelen van de hoofdstroom en stuurstroom of het dichtdraaien van een afsluiter. Daarna vergrendel je de werkschakelaar/afsluiter met je eigen persoonlijke hangslot zodat je controle hebt over de energiebron. Ook de eigenaar van de installatie (de opdrachtgever/installatieverantwoordelijke) hangt een slot aan de werkschakelaar/afsluiter.

Doordat het hangslot persoonlijk is kan niemand anders het hangslot van een ander verwijderen. Daarom kan niemand per ongeluk de apparatuur inschakelen.

Stap 3 (Tag-Out)
Er wordt een label aan het hangslot gehangen om anderen te waarschuwen wie verantwoordelijk is voor het desbetreffende hangslot.

Stap 4 (Try-Out)
Voordat je de werkzaamheden start test je of de afgesloten werkschakelaar/afsluiter nog ingeschakeld kan worden. Dit mag dan uiteraard niet het geval zijn.

Maatregelen > Voorbeelden van LoToTo items

Hieronder staan diverse voorbeelden van LoToTo items welke bedoeld zijn om je diverse voorbeelden te geven welke LoToTo items er zijn en hoe ze gebruikt kunnen worden.

Niet schakelen label.
LoToTo-bord met alle sloten op RWZI Utrecht.
Hangslot vermeerderaar: Zo kun je met meerdere collegae iets vergrendelen.
LoToTo voorbeeld voor een kogelkraan.
LoToTo voorbeeld voor een afsluiter.
Persoonlijk hangslot met sleutel.
Discussie > Bespreek het met je collega’s!

Ga met elkaar in gesprek over het volgende:

  1. Ik heb voldoende opleiding en instructie om de LoToTo procedure uit te kunnen voeren.
  2. Ik voer altijd LoToTo uit bij onderhoud aan/in machines of installaties.
  3. Ik heb de juiste LoToTo spullen zodat ik veilig mijn werk kan doen.
  4. Ik controleer na iedere pauze/onderbreking, vóór dat ik aan het werk ga, of de elektrische- of werktuigbouwkundige installatie nog steeds veilig is gesteld en voorzien van LoToTo.
Tips > Voor meer informatie

Neem voor vragen over deze toolbox contact op met de afdeling veiligheid. 

Bekijk ook het LoToTo beleid van GMB in het MZS.

Denk niet te makkelijk over LoToTo! Het juist uitvoeren van de LoToTo procedure is van levensbelang!